In 2009 (De Allestafel) en 2010 (Een zondagsman) verschenen de debuten van respectievelijk Thomas en Daan Heerma van Voss. Beide werden bij verschijning goed ontvangen. Daar heb je alleen niks aan wanneer je op zondagavond bij je ouders de stamppot opschept terwijl je broer jouw gehaktbal op zijn bord schuift. De band tussen broers en hun achting voor elkaar, dáár gaat het om. Daarom nu voor het eerst in de Nederlandse literatuur twee persoonlijke flapteksten, van broer tot broer.
Waarom in godsnaam in 2020 iets schrijven over twee romans die om en nabij tien jaar geleden verschenen? Welnu beste Jeetje!-bezoeker, heb jij deze fraaie werken al gelezen?
/staat op en zet koffie
/bezoekt de wc
/gaat weer achter laptop zitten
Precies. Dat bedoel ik dus. Er verschijnen elk jaar zoveel mooie romans en jij leest minder boeken dan je zou willen, dus de kans is klein dat je precies deze twee exemplaren in de kast hebt staan. Gelukkig voor jou kwam ik ze een paar weken geleden tegen, broederlijk naast elkaar op de plank in Kok antiquariaat. Zodat jij nu (weer) van het bestaan op de hoogte bent.
Young Daan (fotografie: Sander Troelstra)
Le question du jambon is natuurlijk of het romans zijn die jou aanspreken. Daar ga ik voor de verandering niks over zeggen. Ik geef liever het woord of in dit geval de achterflap aan beide schrijvers. Ik vroeg Thomas en Daan namelijk of ze elkaars boeken wilden samenvatten in een ‘blurb’ aka flaptekst aka zeer beknopt oordeel. Dat ik hiermee mogelijk een broederstrijd aanwakker neem ik voor lief. Alles voor jou beste Jeetje!-bezoeker en nog meer voor de literatuur.
Nadat de ontwikkelaar van dé game van de feestmaanden liet weten dat het spel een paar weken wordt uitgesteld, bleek maar weer eens hoe fanatiek videogameliefhebbers zijn. De studio achter Cyberpunk 2077 ontving doodsbedreigingen en meer fraais van gefrustreerde ‘fans’. Terwijl het een wonder mag heten dat videogames überhaupt worden uitgebracht. De risico’s zijn namelijk groot. In het vermakelijke liefdewerk-oud papierproject The Games That Weren’t ontdek je dat dit niet alleen maar over geld gaat.
The Games That Weren’t is gebaseerd op het online project met dezelfde naam van de auteur van het boek. Al een jaar of twintig verzamelt programmeur en gameliefhebber Frank Gasking daar screenshots en andere informatie van computerspellen die wel ontwikkeling waren maar nooit zijn uitgebracht. Gasking besloot een aantal jaar geleden om zich vast te bijten in een specifiek aantal van deze onuitgebrachte games om zo meer context te bieden naast de website.
Gelukkig zette Frank door. Want het resultaat is een geweldige inkijk in het productieproces van tachtig games met veel interviews met de oorspronkelijke ontwikkelaars. (Als dit de website van een nationale krant was las je nu iets over de gamesindustrie die groter is dan Hollywood.)
Vader: “Wat ga je doen na je studie zoon?”
Zoon: “Ik ga een groot deel van mijn tijd stoppen in het onderzoeken en opschrijven van de verhalen achter games die in ontwikkeling waren maar nooit zijn uitgebracht, pap.”
Elke vader ooit:” Zucht. Dat is toch geen baan.”
Enfin. Hier alvast een inkijkje:
Het ontwerp van deze uitgave voelt wat gedateerd aan, maar de vele screenshots van de spellen en de inhoud zelf maken veel goed. Ninja’s. Dat is toch eigenlijk het mooiste wat er is. De volgende keer dat iemand begint over de oppervlakkigheid van videogames noem je gewoon Virtua Hamster voor de Sega 32x.
Het lezen van Rachel Cusk’s Outline, Transit en Kudos is een van de mooiste ervaringen waar je jezelf dit jaar nog op kunt trakteren. Mooier dan het kopen van de PS5? Yep. Mooier dan je schatje een tweedehands stuk designerkleding cadeau doen? Heus. MOOIER DAN EEN ETENTJE THUIS MET MAXIMAAL DRIE DIERBAREN, VERSE MONDKAPJES EN EEN LITERPOT ANTI-BACTERIËLE GEL OP TAFEL? Jazéker.
Oppervlakkig als ik ben viel ik in eerste instantie voor het kaftontwerp van Outline. Ik bedoel, dit is toch precies wat je verwacht van een boekcover? Geen wonder overigens, als je bedenkt dat de vrij geniale ontwerper Rodrigo Corral verantwoordelijk is. Die man weet hoe je boeken vormgeeft. Wat mij aanspreekt is dat het lettertype en de foto een bepaalde behapbare diepgang suggereren. Dit klinkt pretentieus, maar tering wat blijkt dit te kloppen met de daadwerkelijke inhoud van Outline (en van Transit en Kudos). Die is zo alledaags en tegelijkertijd zo wijs en filosofisch. Ik ga er godver bijna van vloeken.
De alledaagsheid van het plot (of eigenlijk het ontbreken ervan) is niet waarom je Outline gaat lezen: de hoofdpersoon is een schrijfster die een cursus creatief eh, schrijven verzorgt in Athene. So far so niet echt boeiend. Wat dit boek zo prachtig maakt zijn de ontmoetingen die de schrijfster heeft met willekeurige mensen.
foto copyright: The New York Times
Tijdens de gesprekken die volgen blijkt ze namelijk een zeer intelligente toehoorder. Ze is niet zozeer in dialoog met de ander, maar reageert heel spaarzaam met ongekend rake inzichten, vragen of stellingen op de monologen van de mensen die ze ontmoet. Dankzij deze reacties leerde ik de hoofdpersoon stukje bij beetje kennen. En ging ik al snel houden van haar licht afstandelijke toon en onderkoelde humor. Waarin het donker overigens nooit ver weg is.
De mensen die ze ontmoet zijn stuk voor stuk welbespraakt en in het bezit van de nodige zelfkennis. De soepelheid waarmee ze hun gedachten uiten op een manier waarin geen woord teveel wordt gezegd, is echt geniaal. Het maakt de inhoud van deze dromen, angsten, neuroses en meningen instant tijdloos en universeel.
Mensen met een dwangneurose moeten maar even wegkijken bij deze foto. #scheef #lichtverkleurd
Dit is dan het moment waarop een geoefend recensent iets over de menselijke conditie zegt, maar dat woord heb ik ook net maar zien staan tussen alle blurb’s op de binnenkant van Outline’s cover. Toch is dit geen opgeklopte aanprijzing.
Deze drie werken raken wat mij betreft de kern van wat ons als aanklooiende impulsvolgende pannekoeken bezighoudt en beweegt.
Deze koffietafel van Hay weet niet wat hem overkomt. Een beetje mooi wezen in een woonkamer is één ding, maar opeens verantwoordelijk zijn voor het tentoonspreiden van heuse literatuur en kunst, pfff, dat is andere koek. Staat je goed hoor, koffietafeltje.
Misschien komt het door de bubbel waarin ik me bevind. Eentje die wordt gevuld met sterke vrouwen, die het spelletje dat mannen al sinds de dag dat een blanke grijsaard met een kleitablet begon te mansplainen op een berg, veel beter spelen. Wellicht ligt het aan het feit dat ik ben opgevoed door een carrière makende feminist die me onbewust liet zien hoe hard je als vrouw moet knokken op werkplekken die voor een groot deel gevuld worden met incompetente testikeldragers die de dienst uit maken. Wat de oorzaak ook is: ik voel een plaatsvervangende trots bij de groeiende invloed van vrouwen in traditioneel mannelijke bolwerken als de kunst, politiek en wetenschap. Zo ook bij Body, een geweldig project van fotografietalent Lotte van Raalte.
De gedachte achter Body? Dat is eh, wacht, laat Lotte het vooral zelf verwoorden:
Handelen uit liefde. Dat zouden meer mensen moeten doen.
Bij het ophalen van mijn exemplaar vertelde haar vriend Borre wat het effect op de modellen was: de samenwerking gaf ze een gevoel van trots en eigenwaarde dat ze lang niet (of zelfs nooit) hadden gevoeld. “Dit zouden álle vrouwen moeten ervaren” gaf een deelnemer terug. Sick toch?
Tijd voor een sneak peek. Onderaan dit bericht een link naar de plek waar je euro’s kan laten rollen.
Temper je #huidhonger, support lokale artiesten én de goede zaak: koop je eigen exemplaar van Body via de site van Lotte van Raalte zelf. Doe maar, vindt ze leuk.
Realiseer je dat je verbonden bent met meer mensen dan je denkt. Ook met mensen die je jaren geleden op parkeerplaatsen tegenkwam bij het krieken van een nieuwe dag.
In hoeveel valkuilen kun je tijdens een relatie donderen voordat de situatie onhoudbaar wordt? Aardig wat, zo blijkt. Gelukkig ben ik niet de eerste die vol blauwe plekken weer opkrabbelt. Over deze ervaring zijn bol.com-resultaatlijsten volgeschreven ontdekte ik tijdens mijn klimtocht naar boven. Onderweg bestelde en las ik drie populaire uitgaven over de liefde en relaties. Dat had ik eerder moeten doen…
Fuck me en fuck 2019. Wat een jaar: een plotseling zieke moeder die na een lijdensweg van een half jaar via euthanasie de stekker eruit laat trekken, een verhuizing die er in hakte bij mijn oudste met een hoop spanning in het gezin tot gevolg, en als kers op de kaassouflé de door mijn ex-vrouw onaangekondigd geworpen molotov die mijn huwelijk van net geen tien jaar opblies op 2e Kerstdag. Happy new year motherfuckers.
Ik ben iemand die in dit soort situaties pas echt in beweging komt als hij een vrij definitieve schop onder zijn hol krijgt. Nadat de persoon aan wie ik eeuwige trouw had beloofd me die had gegeven, was ik dan ook gelijk game. En vol aan de bal in het spel van zelfreflectie en constructieve intenties. Maar ja, dan moet er wel iemand zijn voor een tikkie takkie. Die bleek alleen al naar de kleedkamer gelopen te zijn. Einde wedstrijd.
Mocht je dit herkennen, dan beaam je vast ook dat je in dit soort ellende gek genoeg enorm groeit. In mijn geval ging ik aan de bak en schreef ik in een dagboek, zette ik mijn cynische modus op standje vliegstand en begon ik in Ernst-Jan Pfauth’s Dankboek, las ik zoals gezegd zelfhulpboeken, regelde ik therapie en praatte ik veel met lieve en bijzondere mensen waarmee ik verbonden ben én bleek te zijn.
‘Maar blijf vooral geloven dat je grip hebt op je leven.’ XO, BOJack Horseman.
Vooral dit laatste maakte indruk. Kennelijk raakte de ellende die mij overkwam een snaar waar je de Paradiso mee vult. Ik kreeg uit zóveel onverwachte hoeken hartverwarmende berichten … Wat ik daarmee ontdekte was dat de connecties die je gedurende je leven maakt, wijdverspreid en sterker zijn dan je waarschijnlijk vermoed in tijden dat het relatief goed met je gaat.
Ik ben iedereen dan ook dankbaar voor de aandacht en warmte die ik heb ervaren de afgelopen maanden. Zeker in deze periode van sociale isolatie geen overbodige luxe.
Het minste wat ik nu terug kan doen (naast me aanmelden als vrijwilliger bij De Regenboog) is met jou delen wat ik heb opgestoken van een aantal zelfhulpboeken. Ook al geloof ik niet in zelfhulpboeken. Als die dingen zouden werken, zouden er niet zoveel van geschreven en verkocht blijven worden. Maar goed. Iets met een open, milde blik en uitademen door je kont, hoor ik J.B. Smoove nu zeggen. #LETSGO.
JAN GEURTZ – VERSLAAFD AAN LIEFDE
TRUTH
Oh shit, dus volgens Geurtz gaat het al mis vanaf onze geboorte. Met ouders die je (on)bewust afwijzen. Wat leidt tot een zeer negatief zelfbeeld tot op de kern van je zijn, met daaromheen allemaal lagen die dat zelfbeeld verhullen voor de buitenwereld. Waardoor je de rest van je leven totaal onhandig relatiegedrag vertoont; gericht op jouw overleving, maar daarmee tegelijkertijd de ander van je afduwend. En jezelf lekker in de grond trappend. Waar je jezelf vervolgens weer om afwijst etc., enzovoorts..
WHATEVER
Geen lekkere boodschap. De oplossing volgens de auteur? Het bereiken van zelfacceptatie door meditatie. Ja ok. Dus om dat negatieve stemmetje en (relationele) zelfdestructieve gedrag te stoppen moet ik een fanatieke meditatiemeneer worden? Ik begrijp dat maar weinig in de wereld vanzelf gaat, maar dit voelt wel erg hardcore. Alsof je een boek over voetbal basics leest dat opeens zegt dat je het trainingsschema van FC Barcelona moet gaan volgen, dan kom je er wel… Anyhoo. De eerste helft van dit werk is bijzonder omdat Geurtz een interessante verklaring geeft van ons gedrag in relaties. Daarna wordt het allemaal wel erg zweverig….
JAN DROST – ALS DE LIEFDE VOORBIJ IS
TRUTH
Jan Drost werd in een recensie omschreven als de Nederlandse Alain de Botton. Ik snap dat wel. Hij schrijft op nuchtere wijze met hier en daar een scheutje humor om de tranen te verdunnen die eigenlijk ten grondslag liggen aan dit werk: een onverwachte relatiebreuk waar de schrijver mee geconfronteerd werd. Drost heeft genoeg inzichten waar je als lezer iets mee kunt. En die ik als lezer ook verwacht van non-fictie in dit genre (het stukje hulp in zelfhulp, zogezegd): de herkenbaarheid van de beschreven situatie wordt opgevolgd met een inzicht, fraaie beschrijving of gedachte die hout snijdt. Ook leerde ik meer over de hechtingstheorie, en deed het me goed te lezen dat er niks mis is met de behoefte iemand anders nodig te hebben in je leven.
WHATEVER
Nou niet echt. Merkte wel dat ik af en toe wat ongeduldig werd en sommige stukken begon te scannen. Maar dat zal wel iets persoonlijks zijn. Want Drost heeft een scherp oog voor de kleine dingen in een relatie en weet die te koppelen aan grotere inzichten. Waardevolle kost dus.
ALAIN DE BOTTON – THE COURSE OF LOVE
Dit is er eentje hoor. Ik heb een halve Bic leeggeschreven tijdens het lezen door de ene na de andere waardevolle oneliner of alinea te onderstrepen. Een leeservaring die me het gevoel geeft alsof ik het boek met alle antwoorden heb gevonden. Nou, ja in ieder geval een boek dat me laat begrijpen wat er nu eigenlijk gebeurt in een relatie tussen twee mensen die elkaar ooit lekker en leuk vonden.
Op basis van een fictief stel beschrijft de Botton het complete verloop van een relatie. Van de eerste ontmoeting en wat er dan allemaal gebeurt, tot aan samenwonen, kinderen krijgen, trouwen en vreemdgaan.
Het fijne is dat de Botton in zeer herkenbare situaties waarin het stel zich bevindt, duidt wat er gebeurt, waarom ze reageren zoals ze reageren en wat ze eigenlijk willen zeggen slash bedoelen, in zulke situaties.
Ook prettig: net zoals in ‘Als de liefde voorbij is’ spreekt er veel hoop uit ‘The Course of Love.’ Niet van het valse soort, maar juist door een perspectief dat overtuigend laat zien dat relaties de moeite van het knokken waard zijn, ons als diersoort vervolmaken en vooral dat je er echt uit kan komen met elkaar. Riep daar iemand lente?
TL;DR
Een relatiebreuk is de hel. (No shit, Sherlock.) Doe jezelf een plezier en zorg dat je iets positiefs uit de situatie haalt door jezelf wat beter te leren kennen en wees daarbij mild voor jezelf. Zin in een zelfhulpboek? Kies dan als eerste voor die van de Botton… Koop ‘m gelijk bij The American Book center of een andere lokale boekshop. Support local weetjewel. Zeker in deze tijden.
Het zijn gekke tijden voor jou, weldenkende en onbevooroordeelde liefhebber van popcultuur. Aan de ene kant mag je niet klagen omdat micropenisdragers zoals Weinstein, Spacey en Cosby worden aangepakt. Je pompt zelfs een bescheiden vuistje in de lucht omdat vrouwelijke science fiction auteurs prijzen winnen, zwarte superhelden het witte doek veroveren en een openlijk lesbische en verbaal sterke rapper haar mompelende, mannelijke collega’s het nakijken geeft.
Tegelijkertijd is comicsgate een ding en blijkt keer op keer dat de videogame-scene niet alleen prachtige vormen van vermaak, maar ook meer gif voortbrengt dan de winterjas van prins Oberyn Martell. Zowel door ontwikkelaars als spelers.
Toch geloof ik erin dat de zogenaamde fans die aan de de basis liggen van een hoop online intimidatie het uiteindelijk afleggen tegen echte liefhebbers zoals jij en ik. Zodat deze groep treurige, krampachtig aan een nooit bestaand verleden vasthoudende, gefrustreerde marginalen, niets anders rest, dan elkaar gemene memes sturen in een of andere 4chang-uithoek.
Fight the power: koop een boek
Maar goed. Ik dwaal af. Of eigenlijk niet. Want ik denk dat jij als consument van popcultuur een grotere rol speelt dan je denkt in de weg naar een meer leefbare, inclusieve samenleving. Een maatschappij waarin ruimte is voor vermaak dat net zo divers is als wijzelf.
Dat hoeft niet gelijk een ingrijpende rol te zijn. Je aanmelden bij het Pussy Riot-bevrijdingsfront kan altijd nog. Nee, onderschat de impact van kleine acties niet.
Case in point: als je na het lezen van deze posting Yuknavitch’ roman The Book of Joan koopt, maak je daarmee een sterk (want financieel) gebaar. Waarmee je laat zien aan alle mensen die achter de mediaknoppen zitten en bepalen welke boeken worden uitgegeven, welke games worden ontwikkeld en welke films in de bioscoop terechtkomen, dat eh, nou ja, dat je gelooft in een ander perspectief dan het mannelijke bijvoorbeeld.
Jezus Jeetje, ik kom hier gewoon voor een boekentip, kan het wat minder politiek en hoogdravend?
Ok ok, hoe klinkt dit: eigenlijk zeg je met het aanschaffen van deze geweldige roman: ‘ja, ik houd van retespannende literatuur, ben ook niet vies van science fiction, historische fictie en gek op sterke vrouwen in de hoofdrol.’ Dat zijn namelijk de ingrediënten van The Book of Joan, beste Jeetje-bezoeker.
“I believe in art the way other people believe in God. I’m not trying to make a tricky sentence. It’s just true. I have found reasons to breathe again by living in communities of people who choose self-expression over self-destruction. It’s another way to form hope, without hierarchizing it so that you’re looking up toward a God, or someone smarter or more famous than you are. It’s a lateral definition of hope where you just need each other, and you need to stand up and not leave each other hanging.” Lidia Yuknavitch interview in Lenny.
The Book of Joan is haar laatste roman en werkelijk wonderschoon en naargeestig tegelijk. Zoals alle goede sf laat het je nadenken over onze huidige samenleving en schetst het een doorgeslagen toekomst die hopelijk nooit werkelijkheid wordt.
Plot in een paar regels
In het verhaal volg je twee mensen die onderdeel zijn van een elite die in een ruimtestation boven de aarde rondcirkelt. Onze planeet is inmiddels compleet onbewoonbaar en stervende. Net zoals de mensheid zelf. Vruchtbaarheid is een doodlopende weg en de ‘gelukkigen’ in het ruimtestation zuigen de laatste restjes aardse grondstoffen via kabels leeg. Terwijl ze ondertussen op onorthodoxe wijze zoeken naar nieuwe manieren van voortplanting.
Het gepeupel op aarde rommelt troosteloos verder. Totdat een jonge vrouw die (voor de lezer met een redelijk ontwikkeld historisch besef) veel weg heeft van een moderne Jeanne d’Arc, in opstand komt. Dat is het begin van het einde. Maar ook van iets nieuws.
TL;DR : Gelukkig staat er altijd een sterke vrouw op om de status quo te bevechten.
Je scoort The Book Of Joan van Lidia Yuknavitch bij je favoriete buurtboekenwinkel.
Nu het megasuccesvolle patsboemspektakel Avengers: Infinity War in je favoriete 4d-bioscoop draait (ervaar de scheten van Thanos met al je zintuigen!), is het belangrijk je te schoolen op de bron. De oorsprong waar al die uren Marvel world building in de bioscoop en op Netflix, op eh, gebouwd zijn.
Superheldenstrips dus. Waarom dan specifiek de uit de jaren tachtig daterende verhaalboog The Dark Phoenix Saga, van The Uncanny X-men? Goede vraag beste bezoeker van dit blog zonder bewegende beelden, goede vraag.
Best veel lettertjes voor een visueel medium.
Laat me die vraag beantwoorden in de vorm van een stelling: wat mij betreft draait het in het leven om het kennen van je klassiekers.
Van architectuur tot literatuur, muziek, beeldende kunst en mode: je tijd op deze aardkloot wordt zoveel rijker als je kennis hebt van al het goede dat er eerder was.
Alles is een variatie, doorvertaling of interpretatie van dat wat al gedaan is. En dat maakt het zo mooi. Die beïnvloeding zorgt voor gelaagdheid, een bron van nóg meer verhalen die zich aan je openbaart als je maar nieuwsgierig bent.
Dus. Mocht je af en toe met plezier naar de Marvel-films kijken en je afvragen wat de karakters toch beweegt? Dan is The Dark Phoenix Saga een prima keuze. Het is een klassieker waar regelmatig naar verwezen wordt in andere verhalen.
Definition of uncanny
uncannier; uncanniest
a : seeming to have a supernatural character or origin : eerie, mysterious
b : being beyond what is normal or expected : suggesting superhuman or supernatural powers an uncanny sense of direction
(bron: Merriam-Webster.)
Het aardige van The X-men is dat het een groep is die bestaat uit mensen met bovennatuurlijke, vaak aangeboren krachten waar ze niet om gevraagd hebben.
Eigenschappen die ervoor gezorgd hebben dat ze werden uitgespuugd door hun omgeving. Omdat ze anders zijn. Er gek uitzien. Dingen kunnen die vreemd zijn. Een beetje eng zelfs.
Cosmische sferen. (#spoiler: en een beetje genocide.)
Inderdaad, jij als cum laude afgestudeerd psycholoog aan de Koude grond academie, snapt dat dit een prima context is voor de oorspronkelijke doelgroep: pubers. Die herkennen zich met al hun opgekropte gevoelens, angsten en verlangens in de X-men.
Dit is dan ook geen geen serie over perfecte superhelden die in elke situatie weten wat ze te doen staat. Innerlijke strubbelingen, het vinden van je eigen plek in de wereld of omgaan met die enorme krachten (mooie metafoor voor het zich snel ontwikkelende puberlijf): dat zijn de thema’s van deze strip.
Tegelijkertijd zijn er de nodige conventies die bij het genre horen. Hallo problemen oplossen met geweld en hoi hoi bordkartonnen slechteriken. Kennelijk is dat wat de schrijvers dachten dat je als dwangmatige puistenknijper nodig had: bevestiging van je eigen kwetsbare zelf en KEIHARDE ACTIE.
Feit is dat doorlopende stripseries als deze aantrekkelijker worden naarmate je ze meer en langer leest. Al die jaren vol avontuur, verraad, groei en verlies zorgen ervoor dat de meest ogenschijnlijk oppervlakkige plotjes en dialogen geladen worden met subtext.
Het vraagt dan alleen wel dat je blijft lezen. Of al langer leest om er volop van te kunnen genieten.
Best prettig voor je ogen toch?
Mmmm, een twijfelachtige aanbeveling dus. Als je al comics leest of waardeert, dan is het een no-brainer. Mocht je een ontluikende lycra lover zijn, dan beloof ik snel een meer laagdrempelige striptip met je te delen. Ok doei.
Grote literatuur verdient tijd en aandacht van de lezer. Daarom heb ik het beginnen aan Underworld uit 1997 (slecht rapjaar, btw) en A Little Life enige tijd uitgesteld. (Respectievelijk 21 en 2 jaar.) Tijdens de afgelopen meivakantie was het eindelijk zover. Dat heb ik geweten.
In Underworld krijg je als lezer de wereld op z’n grootst mee. Alles staat in verband met elkaar. DeLillo schakelt heel knap tussen het panoramische en hyperpersoonlijke en kleine. Zo begint het verhaal met een ongekend filmische beschrijving van een beroemde baseballwedstrijd in New York.
Vervolgens wordt in een dikke achthonderd pagina’s de tweede helft van de vorige eeuw op een goddelijke wijze geschetst. Vanuit Amerikaans perspectief, dat wel. Maar dat maakt het voor ons als Europeanen, ook bijna twintig jaar later, nog steeds erg relevant. Knowledge is power weetjewel. Het is daarnaast gewoon teringmooi.
INNERLIJKE UITROEPEN DIE IK DEED TIJDENS HET LEZEN VAN DON DELILLO’S UNDERWORLD:
Deze editie is ideaal voor mensen die omringd worden door niet-lezers. Die vragen: ‘is het een spannende thriller?.’
“JEZUS WAT MOOI!”
“WAT IS HET LEVEN TOCH BIJZONDER!”
“NEW YORK I LOVE YOU!”
“WAT EEN CYNISCHE ELLENDE.”
“IEDEREEN KLOOIT MAAR WAT AAN!”
“HET IS GOED ZO!”
Dan de tweede dikke pil die ik tijdens de voorjaarsvakantie heb verorberd. Hanya Yanagihara’s kiloknaller is er eentje die mensen aan het lezen krijgt voor wie het omslaan van bladzijden, bedrukt met verzonnen dingen, geen dagelijkse kost is.
Dat is natuurlijk fijn. Want hoe meer mensen lezen, hoe prettiger de samenleving wordt (#feit). Het succes van deze roman is overigens begrijpelijk, want A Little Life staat in het teken van vriendschap. Yanagihara beschrijft dit onderwerp tegelijkertijd zeer toegankelijk en ongekend verfijnd en wijs…. Dat raakt je. Geoefend lezer of niet.
Dat een van de hoofdpersonen een groot deel van zijn leven in de derde ring van de Hel heeft doorgebracht en daar de rest van zijn leven mee worstelt, waarbij het van kwaad tot erger gaat, schrikt mensen kennelijk niet af. Ach ja, de leven.
INNERLIJKE UITROEPEN DIE IK ERVOER TIJDENS HET LEZEN VAN HANYA YANAGIHARA’S A LITTLE LIFE:
Gek op vreemde mensen die naar je staren? Moet je deze editie in de trein lezen.
“DIT IS ZO HERKENBAAR.”
“WAAROM BEN IK NIET ZO’N GOEDE VRIEND VOOR ANDEREN!”
Als zelfs millennials het niet meer zien zitten, wie gaan er dan voor zorgen dat er straks een beetje fatsoenlijk te leven valt met elkaar? Op een aarde die ook nog als zodanig te herkennen is?
Als een betere wereld bij jezelf begint, wat betekent dit dan voor boekenlezers? Helpt dat? Direct natuurlijk geen moer. Indirect wel. Juist in dit soort onrustige tijden waarin de nabije toekomst er weinig hoopgevend uitziet biedt literatuur uitkomst.
Neem de dystopische, einde-der-tijden romans binnen science fiction. Verhalen die je doen beseffen hoe bijzonder onze aardkloot is en hoe belangrijk het is je ervoor in te zetten.
Een werkelijk wonderschoon voorbeeld dat ik net uit heb is Earth Abides, de enige sf-roman van schrijver en professor George R. Stewart.
De verschrikkelijk lelijke, generieke cover maakt het lezen van dit boek extra apocalyptisch
Earth Abides dateert uit 1949, niet bepaald een periode die heel erg bekend stond om zijn doemdenkerij. Terwijl gesomber over de mensheid een gemoedstoestand is die me vrij essentieel lijkt als je een verhaal schrijft over een negatieve toekomst van onze samenleving.
Ondertussen had de USA in ’49 van de vorige eeuw de Tweede Wereldoorlog zo’n beetje eigenhandig gewonnen, geen last van een ingestorte economie en zat het als enige natie op een werkende atoombom.
Misschien was George Stewart een scherpe krantlezer en voorzag hij wat er de komende twee jaar zou gebeuren…
Van een communistische regering in China die aan een reign of terror begint tot de Russen die in 1949 ook een bom bezitten en in 1950 Noord-Korea steunen met een aanval op het Zuiden van het schiereiland; kom er maar in…. Koude Oorlog.
Kijk, dat is dan wel een periode in de wereldgeschiedenis die zich prima leent als bron voor speculatieve fictie. Of je wilt als schrijver weten hoe het allemaal toch zo heeft kunnen komen, óf je bent bang voor wat er gebeurt als het echt misgaat….
Dat is waar Earth Abides begint.
Hoofdpersoon Ish Williams zit als onderzoeker een week of twee in een boshut en wordt daar gebeten door een slang. Nadat zijn lijf het gevecht met het gif heeft gewonnen gaat hij terug naar huis. En ontdekt Ish dat de wereld niet meer hetzelfde is. Wat heet: iedereen is dood. Echt hartstikke mors. De oorzaak? Een gemuteerd virus.
Gelukkig is Ish een pragmatische overlever. Iemand die in tegenstelling tot veel andere ramp rebounders geen last heeft van een posttraumatisch stresstrauma dat massaal de kop op steekt bij de 1% van de mensheid die het gruwelijke virus heeft overleefd.
Ish is een piekeraar denker, die zich voor de ramp inzette voor de wetenschap. Hij ontdekt in de nieuwe situatie dat zijn wil om te observeren en leren groter is, dan de (heel begrijpelijke) neiging er een einde aan te maken.
In Earth Abides lees je dankzij Ish’ observaties hoe de aarde zich herpakt en terrein terugwint op de praktisch uitgeroeide menselijke beschaving. Het is een ode aan de ecologie uit een tijd dat dit woord nog uitgevonden moest worden.
En nee, er rennen slash strompelen geen zombies rond. Het is juist de afwezigheid van monsters, agressie en geweld die af en toe erg spannend en indrukwekkend is.
Ish vindt gelukkig een vrouw die mentaal net zo weerbaar is als hij en doet met haar de rampestamp. Je moet toch wat als Netflix het niet meer doet, right? Het gevolg na een jaar of twintig is een heuse clan. Een stam die leeft van de jacht en een eindeloze voorraad blikvoer en meuk die ze verzamelen uit dorpsstraten en stadswijken. Vol met uitpuilende winkels die nooit meer een betalende klant door hun deur zullen zien gaan.
Statig, zo wordt de roman omschreven op de cover. En dat klopt. Verwacht geen benauwde op de huid-ervaring zoals Annihilation van Jeff Vandermeer. Maar reken ook niet op het uitzichtloze en bij vlagen misantropische The Road van McCarthy.
Want de stam die Ish en zijn vrouw gesticht hebben doet het eigenlijk hartstikke goed. Er is berusting, maar ook plezier, liefde en empathie. Voor elkaar én de natuur.
En de aarde? Die draait lekker door. Terwijl de mensheid een gigantische stap terug doet en het nog één keer mag proberen. Prima deal als je het mij vraagt.
2017 was een prima leesjaar. Mijn boekenteller bleef staan op een stuk of 26 exemplaren. Toch is het me vorig jaar niet gelukt mijn stapel ongelezen boeken weg te werken. Dat zal ook nooit gebeuren als Tsundoku-lijer. (Jeweetwel, iemand die meer boeken koopt dan hij gaat lezen.) Enfin. Dit is 2018. Nieuwe ronde nieuwe kansen. Mocht jij dit jaar overwegen je Netflixavond af te wisselen met het lezen van een boek, vertrouw dan gerust op mijn dwangmatige aankoopbeleid en de volgende flapteksten…
THIS CENSUS-TAKER – CHINA MIEVILLE
Wat de flaptekst zegt:
‘Amazing’ – The Times
‘Astonishing’ – Daily Telegraph
Wat ik denk:
Miéville ziet eruit als het neefje van de Techno viking, maar zijn invloed en faam reiken verder en hebben meer impact dan wat views op Youtube. De beste man heeft namelijk meer verbeeldingskracht op een gemiddelde pagina van zijn romans dan alle servers van Giphy bij elkaar. En hij speelt met literaire genres alsof er geen Donald Duck vakantieboeken bestaan. Zijn werk is echt ontzettend divers. Hij noemt het zelf ‘weird fiction’ zoals je dat misschien kent van Jeff Vandermeer. Maar hij schrijft nooit raar om het raar. Door er altijd voor te zorgen dat zijn karakters rijk en realistisch zijn.
In deze novelle gaat er van alles mis in een afgelegen huis op een heuvel. Ja ja, stop maar. You had me at ‘afgelegen.’ Toch? TOCH!?
Mo’ meta blues – Ahmir ‘Questlove’ Thompson
Wat de flaptekst zegt:
‘…incredible. He’s one of the more unabashed music geeks to ever walk the earth… a student of music and pop culture. But, as the book demonstrates, Thompson is also a wonderful storyteller.’ – Pitchfork.
Wat ik denk
Korte bekentenis: ik lees zelden non-fictie. Al die informatie en feiten…. Zulke boeken geven me het gevoel dat ik dingen moet onthouden. Dat lukt me dus niet. Laat Questlove nu net een wandelende popencyclopedie zijn en zijn memoire volgepropt hebben met feiten, weetjes en trivia…. Toch wil ik het proberen. Ahmir Thompson is one of the good guys en gebruikt zijn invloed en kennis ondermeer om anderen te enthousiasmeren voor muziek. Ik ben werkelijk benieuwd naar zijn jeugd en leven en de rol die muziek hierin speelt…
Dhalgren – Samuel r. Delany
Wat de flaptekst zegt
“I consider Delany not only one of the most important SF writers of the present generation, but a fascinating writer in general who has invented a new style” – Umberto Eco.
Wat ik denk
Ja jeetje. Een vuistdikke roman over een verlaten stad waarin tuig en gestoorde types de dienst uitmaken. Totdat er iemand de stadsgrenzen binnenwandelt met een ietwat subtieler afgestemd gevoelsleven. Een roman als puzzel. Met de hoofdstukken als stukjes… Echt iets waar ik goed in ben. Not. Maar toch. Een boek dat door Eco en William Gibson een meesterwerk wordt genoemd, dat moet toch een ervaring zijn?
The North Water – Ian McGuire
Wat de flaptekst zegt
“A great white shark of a book – swift, terrifying, relentless, and unstoppable.” – New York Times.
Wat ik denk
Yes ! Een dronkelappende, grove en bloeddorstige zeeman gaat tijdens een gedoemde reis naar de Noordpool de confrontatie aan met een van zijn passagiers, een voormalige chirurg. Dit is een verhaal dat de slechtheid waar de mens toe in staat is, toont op een manier die je volgens mij gewend bent van Netflix lekkers als Narcos of de Game of Thrones-intriges…. Maar dan dus in boekvorm. Yes please.
Sour heart – Jenny Zhang
Wat de flaptekst zegt
“As I read, I quickly realised this was something so new and powerful that it would come to shape the world, not just the literary world, but what we know about reality. Get ready.” – Miranday July
Wat ik denk
Miranda July heb ik hoog zitten. Maar toch, zo’n uitspraak van haar, dat kan alleen maar tegenvallen… Toch is July niet de enige die onder de indruk is van deze bundel korte verhalen van Jenny Chang. Verhalen waarin het draait om familie, onze geschiedenis en vrouwelijke seksualiteit. Vrouwen en sex! MUST READ. Sorry.
Dood op krediet – Louis-Ferdinand Céline
Wat de flaptekst zegt
“Dood op krediet bevat een aaneenschakeling van scènes die stuk voor stuk sterke reacties oproepen. Dat kan lachen zijn […] of vertedering [..] Maar meestal is de lezersmotie er een van gebiologeerde schrik en afschuw.” – Vrij Nederland
Wat ik denk
Ja wat dacht je, 2018 lezend doorbrengen zonder literaire klassiekers? Deze autobiografische roman van Céline schijnt pjachtig te zijn. Iets met een arts die in de jaren dertig van de vorige eeuw in een volksbuurt in Parijs werkt en zijn dagen kankerend op alles en iedereen doorbrengt. Hij beschrijft zijn jeugd waardoor je als lezer een mooi beeld krijgt van de mentaliteit van de middenstand. En we weten allemaal waar die toe leidde… Hoi Thierry!
The Book of dust – Philip Pullman
Wat de flaptekst zegt
“Kut, dit is een eerste editie die is uitgegeven voordat de recensies waren verwerkt.” – Jan Wicher Emmens
Wat ik denk
Dacht je dat J.K. Rowling als enige patent had op het fantastische en verhalen die jong en oud koesteren? Vergeet het maar. Philip Pullman heeft met zijn His Dark Materials-trilogie een superrijke mythologie neergezet die nog lang niet is afgerond. Het fijne van Pullman is dat hij jou als lezer als een soort literaire Steven Spielberg op avontuur neemt. En ondertussen een verhaal vertelt waarin je kijk op macht, religie en opgroeien geprikkeld wordt. The Book of Dust is het eerste deel van een nieuwe trilogie, een prequel op His Dark Materials zo je wil… Vergeet de matige verfilming van The Amber Spyglass, het eerste deel van His Dark Materials en ga gewoon voor dit boek…
In de jaren tachtig en begin jaren negentig had bioloog en schrijver Midas Dekkers veel succes. Hij liet een generatie kinderen (en hun ouders) kennismaken met de natuur op een fantastische wijze: vol humor, creativiteit, kennis en inventiviteit. Eigenlijk precies wat Freek Vonk allemaal niet doet.
Freek Vonk is een natuurhooligan die toevallig goed kon leren en in zijn stoere beestenfase is blijven hangen. Midas Dekkers is de intellectueel die met humor, bijzondere perspectieven en veel fantasie zijn publiek informeert en vermaakt.
Freek Vonk ziet de natuur als iets wat je verstoort, opjaagt, met grove hand beetpakt, en ‘duidt’ in een paar zinnen die je op de eerste de beste, slecht onderhouden Wikipediapagina tegenkomt. Zo komt het op mij als gedwongen meekijker (#dadlife) van zijn programma’s over.
“Schoenzolen kweken”
Maar hij bedoelt het goed Jeetje? Hij maakt kinderen en andere mensen toch bewust van de natuur? Ja, zoals een ijsberende leeuw in de dierentuin. Of een BN’er die in een quizshow zijn hand in een bak met spinnen stopt; lekker even griezelen en staren en dan snel weer verder frikadellen met Wokkels eten.
Midas Dekkers deed het in 1984 net even anders. Onder andere met het kinderprogramma Max Laadvermogen, een tv-show waarin hij samen met René Groothof allerlei tot de verbeelding sprekende natuur- en scheikundige proefjes deed.
In die tijd verscheen ook het boek Kijken Met Je Handen, een samenwerking tussen Dekkers en illustratrice Angela de Vrede.
Kijken Met Je Handen laat lezertjes zien dat de natuur niet stom, abstract of saai is. De verwondering en nieuwsgierigheid die het uitgangspunt is in veel van het werk van Midas, ervaar je ook als je dit boekje bekijkt. Van het kweken van organismen die je onder je schoenzolen meezeult tot het maken van een draagbare microscoop van een oude bril en een stuk vergrootglas: alles is even vrolijk en inhoudelijk beschreven en fraai geïllustreerd.
Nu zou dit project er niet gekomen zijn of dan waarschijnlijk in de vorm van een app of website. Maar de inhoudelijke kwaliteit en creativiteit heeft de tand des tijds doorstaan. Iets wat we waarschijnlijk niet gaan zeggen over het mediawerk van die in de rimboe ronkende, wetenschappelijke Rambo.
Je zult maar een wielrennend schatje hebben. Het obsessieve secondengepiel met Strava, het eindeloze gestruin op Marktplaats voor onderdelen… Maar vooral het tijdrovende van deze hobby, pardon, levensstijl. Je moet wel erg gek op je wannabe Wout Wagtmans zijn om dit gedrag te accepteren.
Hoeveel ochtenden, weekenden en complete midweekjes Italië / Frankrijk / Ardennen zijn er wel niet verloren gegaan aan het kweken van kuiten vol kilometers. Alleen maar omdat je vent het in zijn hoofd heeft om een of andere klassieker te kunnen rijden.
Terwijl jij droomt van uitslapen in een schilderachtig Zuid-Europees hotel, waar de eigenaar geen Engels spreekt maar wel koffie zet die in elke taal goed smaakt, fantaseert jouw vent (wielergekken zijn opmerkelijk genoeg bijna altijd mannelijk) van een nieuw persoonlijk record.
het is leuk en aardig dat hij zijn vrije tijd knuffelend met zijn carbon doorbrengt, jouw frame verdient het niet verwaarloosd te worden.
En waar jij zin hebt om samen een zaterdagochtend te besteden aan het uitzoeken van nieuwe balkonplantjes, wil hij niets liever dan met die ene horkerige collega honderd kilometer langs een of andere herverkavelde rivier fietsen. Tegen de wind in.
Geen zorgen snoes, dit ligt niet aan jou. Of aan jullie relatie. Het is de werking van de hersenen van een wielerwappie. Hij kan er zelf niks aan doen. Hoe verklaar je anders dat jouw zelfstandig in de maatschappij functionerende kerel opeens zijn benen of armen scheert, omdat dit hem ‘sneller’ maakt. Of dat hij zonder blikken of blozen meer dan tweehonderd euro uitgeeft aan een keramische balhoofdset.
Jouw sexy frame
Dit is geen signaal van afnemende liefde of voorbode van relationele ellende. Toch is het goed waakzaam te blijven. Want het is leuk en aardig dat hij zijn vrije tijd knuffelend met zijn carbon doorbrengt, jouw frame verdient het niet verwaarloosd te worden.
De oplossing? Zorg dat je weet wat hem beweegt en verdiep je in de geschiedenis, het jargon en het materiaal van de wielersport. Lees je in. En ga terloops het gesprek aan. Het liefst op een moment dat hij het niet verwacht.
Tussen twee afleveringen tijdens jullie Netflix-avond bijvoorbeeld. Dan in een keer, BAM! over het verschil tussen kasseien in de zomer en de winter beginnen. Of een vurig pleidooi houden dat Gert-Jan Theunisse ook zonder doping een betere klimmer zou zijn dan Bauke Mollema. Wedden dat hij je dan meer aandacht geeft? En je opeens weer ziet staan?
Wij Waren Allemaal Goden
Je inlezen dus. Dat doe je door bijvoorbeeld te beginnen met het fantastische Wij Waren Allemaal Goden, een verslag van een historische editie van de Tour de France in 1948. Waarin niet alleen (tijdens de laatste etappe) de televisie zijn intrede deed, maar ook een ongekend spannende strijd werd geleverd tussen de deelnemers.
Elk hoofdstuk beschrijft een etappe, waarbij Maso ook hier en daar wat maatschappelijke context biedt, zodat je niet alleen een bijzondere inkijk krijgt in de werking van de Tour. Maar ook een beeld van het leven in een periode waarin Frankrijk (en een groot deel van Europa) zich herstelde van die verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog.
Kortom, een boek vol anecdotes die je met je schatje kunt delen.
Disclaimer: Als de bovenstaande tactiek niet werkt kun je altijd nog zelf gaan wielrennen.
Je stoempt naar je favoriete boekhandel voor Benjo Maso – Wij Waren Allemaal Goden of je neemt de bezemwagen naar bol.com.
Het zijn gekke tijden voor jou, weldenkende en onbevooroordeelde liefhebber van popcultuur. Aan de ene kant mag je niet klagen omdat micropenisdragers zoals Weinstein, Spacey en Cosby worden aangepakt. Je pompt zelfs een bescheiden vuistje in de lucht omdat 
Jeetje! 
